1965

Чаканне радасней здзяйснення:
I ў свята часам нудзімся.
Шуканні і перасяленні,
Мы ў вашым рытме круцімся...

Жыві, працуй,
А там, глядзіш,
Мясцком дасць атэстацыю —
I ты да караблёў ляціш,
Мінаючы ўсе станцыі.

Бадзяешся, цікавішся
I праўдаю, і казкамі...
Музеі ватыканскія,
Халупы афрыканскія.

Падзівішся на Нотр-Дам
I Луўрам ты насыцішся.
А лепш, калі з людзьмі і там
На добрым слове сыдзешся.

Адразу робіцца прасцей
Зямля з птушыным гоманам.
Пшаніца добрая расце
Пад Рымам, як пад Гомелем.

Сустрэнеш каля нільскіх вод
Бусла свайго палескага
I вернешся на цеплаход,
Усцешаны паездкаю...

Пабачыў: плаваюць кіты,
Сустрэўся з насарогамі.
А людзі ўсюды, як і ты,
З турботамі, трывогамі...

На моры гул і неспакой,
За хваляй хваля коціцца.

Люблю я друкароў,
Люблю лінатыпістак,
Ратацый грозны роў
З трывожным, тонкім свістам.

I свежай фарбы пах,
Што ўперамешку з газай.
Тут навіна, як птах,
Ляціць у друк адразу.

У друкароў запас
Навін на ўсе гучанні:
Часамі цешаць нас,
Часамі засмучаюць.

I ведалі яны
Куды раней за бога,
Калі канец вайны
Пратрубіць перамога.

Я з вамі фронт прайшоў,
Жыў у зямлянках душных,
Я рад, што вас знайшоў,
Такіх адданых, мужных.

Хацеў вам пажадаць
Хвіліны той сардэчна,
Каб вы змаглі набраць,
Што мір заключан вечны.

Ды чую: «Не пылі!»
Дык набярыце заўтра,
Што нашы адплылі
На Месяц касманаўты...

Калі ж вам прынясуць
Радок аб маёй смерці, —
Не стаўце ў паласу,
Хаць пару дзён не верце.

Адплывае белы цеплаход
За абруч блакітны небакраю,
На прасторы хваляў і прыгод.
Я гляджу услед...
I забываю.

Бо на той на палубе няма
Ні сяброў,
Ні нечых мілых ножак.
Хай там будзе сонца ці туман,
Цеплаход мяне больш не трывожыць.

Так і цуды нейкіх авеню
I сады ружовыя Сарэнта
Ў памяці падчас пераганю,
Быццам бы старую кіналенту.

А было:
Старэнькі грузавік,
Абшарпаны і заліты граззю,
На якім мой сябра-франтавік
Ад'язджаў, —
Навек мяне уразіў.

У паэтаў няма забароненай зоны,
Ты заўсёды нам сніўся,
Бяскрайні сусвет.
З цёплай зямлі,
Зялёнай, азоннай,
Кліча нас уладарна
След касмічных ракет.

Знаю, што ў калысцы
Нам не заставацца.
Толькі сэрца часам просіць злітавацца:
«Не спакушай нас высокай песняй
Гэтак рана, Галактыка.
Як валуны неачэсаныя —
У нас цяжкія характары.

Ёсць у нас і турмы
З арміяй канвойнай,
Ёсць у нас плямёны
З каменнага веку.
Мы яшчэ ў жорсткасці,
Мы яшчэ ў войнах,
Мы яшчэ ў злосці.
А ты нам — пра Вегу.

Мы яшчэ сварымся з-за прапіскі,
Загрудкі бяромся з-за розных прэмій...»
Кружаць спадарожнікі
З марсіянскім піскам:
«Будучыня блізка!
Будучыня блізка!
Ты — чалавек,
Ты мацней за крэмень».

Што ж, калі нізрынуты
Багі і ўся хімерыя,
Даць трэба людзям нешта,
Раўнацэннае багам.

Малаверы, песімісты, ныцікі,
Скептыкі і нігілісты худасочныя,
Гляньце, як бушуе
Сонца у зеніце,
Як набраклі слівы
Сокам сонечным.

Што вам не жартуецца
I чаму бунтуецца?
Я таксама з вечных бунтароў.
Нашы беды, нашы крыўды забінтуюцца,
Вылечымся мы без дактароў.

Можна ў мутным побыце азлобіцца,
У такой складанасці
Трэба жыць прасцей.
I тады на кожным школьным глобусе
Пальма залатая прарасце.

Трэба рана ўстаць,
У холад рэчкі бухнуцца,
А няма ракі — нырнуць пад кран,
Каб у душнай і маленькай куханьцы
Адгукнуўся звонам акіян.

Перакіньцеся з суседкай
Словам, з ласкаю,
Жонцы пацалунак падарыце,
Пяць хвілін паразмаўляйце ў скверы
З ластаўкай,
Нос малому плаксу падатрыце.

Хворага наведайце ў палаце,
Добрае нядобраму парайце,
Бюракрата чэрствага палайце,

Прыязджаюць людзі у горад,
Пасівелыя людзі.
Ходзяць,
Прыпыняюцца, уздыхаюць
I з трывогаю нешта шукаюць,
Але не знаходзяць
Аніводнай прыкметы знаёмай:
Ні вежы, ні дрэва,
Ні плошчы, ні дома...
I толькі ноччу, цёмнай і горкай,
Паглядзяць на высокія зоркі —
I пазнаюць.
I зразумеюць,
Што гэта іх родны горад,
Незнаёмы
Пасля перажытага гора,
З мільёнам новых прыкмет
Для іншых.

Мы выцерпелі
                         многа,
Нас гора часта мяла.
Для жыхара зямнога
Скупога сонца
                         мала.

Не трэба
               мераць лета
Працягласцю зімоўкі:
«Лепш не пішы
                           пра гэта,
Пра цяжкасці замоўкні...»

А па якой рацэ
Плыве к нам
                      столькі пошасці?
Як мельнік у муцэ,
Свет у хлусні
                       і пошласці.

Сумленныя мы ўсе,
Ды рэдка
                 дружым з подзвігам.
Рака жыцця нясе
Зашмат струменяў подленькіх.

А як ачысціць муць?
Скажы,
             якімі фільтрамі?
Жывуць
               і ў вус не дзьмуць
Прыстасаванцы хітрыя.

З іх кожны
                   быццам б'е
Старое
            грозна ро

«Чарох-Карабах, Чарох-Карабах», —
Па-азербайджанску цягнік гаворыць.
Заваконны вецер б'е па губах,
Вітаюць нас белымі шапкамі горы.

Люблю я вяршыняў магутны натоўп.
Якая ў іх годнасць і веліч!
А што там за імі?
Грымотны паток
Ці сонна сады ружавеюць?

Я чую ўжо мора прыглушаны звон,
А вунь і яно — навальнічнаю хмараю.
І логіка шумна ляціць пад адхон:
Дзе тут Балкарыя?
Дзе Балгарыя?

У горных рэспублік — арліны маштаб,
Калі яшчэ мора ды сонца,
Якой бы краіна малой ні была б —
Прасторы яе бясконцыя.

Зачараваны, бадзяюся я
Па вуліцах душных Сухумі.
Выходжу да мора, гляджу на маяк
У нейкай трывозе і суме.

Патокі сонца лагодна журчаць.
А колькі прыгожых дзяўчат,
Духмяных, нібы мацыёла,
Ад сонечнага мацыёну.

Прыезджыя гейшы тут п'юць айгешат,

I сыплецца снег, і знікае...
Начных галасоў перакат.
«Страхуйце жыццё!» — заклікае
Зялёны электраплакат.

Начныя хлуслівыя зоры,
Вялікі ўстрывожаны свет...
«Старык, а ты знаеш кантору,
Жыццё дзе страхуе паэт?»

Картавы, ласкавы твой голас,
Слабенькі удар па плячы...
А дзе ж ты? Нікога наўкола...
Сумленне, хоць ты не маўчы:

Паэты жыццё не страхуюць,
Паэты адкрыта жывуць,
Часамі без грошай кукуюць,
Гарэлку пякучую п'юць.

I ўсе назаляюць занадта:
«Ах, Міша, такі ды сякі...» —
Зайздроснікі і мецэнаты,
П'янчужкі і літбасякі.

Прыяцелі хмура бядуюць,
Чыноўнікі шэпчуць: «Распад...»
Паэт нават ім не шкадуе
Свой досціп аддаць для цытат.

Зайздроснікі моршчацца: «Міла...»
Ды лічаць крупінкі удач.
А сэрца паэта ўмясціла
Ўвесь боль чалавечы і плач.

Ішлі мы на Дзям'янск.
Тылы адсталі.
Пасля адлігі —
Снег нібы з жарствы.
Хоць бомбы ўсё радзей,
Радзей свісталі,
Было шмат мін
І не было жратвы.

I раптам каля нейкіх сутарэнняў
Байцоў сустрэў з ухмылкаю начпрод.
Трымаў ён, нібы ўласнае тварэнне,
Іспанскі фантастычна яркі плод.

Мы апельсінаў да вайны не елі...
Ахрышчаныя сотнямі баёў,
Трафеі залатыя мы умелі
Цаніць не горш іспанскіх каралёў.

У залатых вясёлых апельсінах
Быў прысмак перамогі.
Дажылі.
На восем вёрст за намі ў снезе сінім
Аранжавыя кветкі расцвілі.

Пакуль мы гарадок разбіты бралі,
Ішлі на захад па чужых слядах,
Забітыя сябры на снезе спалі
У белых апельсінавых садах.

Жахлівых малюнкаў цяжкія альбомы:
Руіны і асвянцімскія стражнікі.
Але на вайне
Руіны і бомбы
I нават смерць —
Не самае страшнае.

Страшна пакінуць дзяцей між бяды.
А потым ісці і не ведаць куды.
I, адступіўшы да сэрца Расіі,
З крыўдай падумаць: навошта хлусілі?

Страшна зняверыцца у святынях,
Бачыць змарнелых жанчын у тыле,
Ад якіх адрываецца твой паёк...

А потым, адбіўшы чужы гарадок,
Рукамі, што ад агню не астылі,
Раздаваць галодным, малым і старым,
Цяжкія салдацкія сухары.

Жоўты месяц у пчаліных сотах,
I ляціць ад зор пчаліны звон.
Спіць на лузе пыльная пяхота,
Бомбы не ірвуць салдацкі сон.

Перш чым леглі, цэлы месяц беглі...
Адпачынак крохкі і малы.
Над ракой туман узняўся белы,
Маскіруе чорныя ствалы.

Камандзір чакае данясення,
Думае аб жонцы маладой:
«Эх, навошта паспяшыў з вяселлем...»
Смерць і рэўнасць ходзяць над вадой.

Ёсць вінтоўка і махоркі пачак.
Ёсць ватоўка, хлеб і зрэдку боршч.
Б'ешся чэсна ты, а людзі плачуць,
I на сэрцы ўсё цяжэй і горш.

Будзе ганьба. Будзе акупацыя.
Будзе потым пераможны май.
А пакуль што вокліч: «Акапацца!»
Уставай, салдат, і зноў капай.

Тэхніка пазней загрукатала.
А найбольш запомнілася нам,
Як сапла, варочала, крахтала,
Ціха мацюкалася вайна.

Ноч капалі моцныя акопы,

Франтавікі старэць не маюць права,
I колькі там гадоў ні набяжыць,
А нашы твары, як і нашы справы,
Заўсёды будуць маладымі жыць.

Бо іх такімі — з добраю усмешкай —
Запомнілі гісторыя і час,
I тыя полькі юныя і чэшкі,
Што ў сорак пятым абдымалі нас...

А хто не паспрыяў людскому шчасцю,
Каго і сёння гне халуйскі страх,
Дык той не франтавік, не нашай часці,
А недзе акалачваўся ў тылах.